Za nami Dzień Babci i Dziadka – święto, które w Polsce obchodzone jest od 1964 roku. Dzień Babci i Dziadka jest dniem obchodzonym w różnych krajach w innym czasie, jednak zawsze z tą samą ideą: podziękowania babciom i dziadkom za ich obecność w życiu wnucząt. Z biegiem czasu zmienia się wiele rzeczy, a zaliczyć do nich trzeba model wychowania czy wiek emerytalny, który nie zawsze pozwala seniorom na zajmowanie się wnukami tak, jakby tego chcieli. Przyjrzyjmy się więc z bliska, jak wygląda Dzień Babci i Dziadka.
W 1964 roku tygodnik „Kobieta i Życie” wyszedł z inicjatywą oddania hołdu babciom, a w 1966 „Express Wieczorny” ogłosił 21 stycznia Dniem Babci na pamiątkę tortu wręczonego rok wcześniej aktorce Mieczysławie Ćwiklińskiej. Podczas spektaklu, w którym grała babcię i obchodziła jednocześnie 85. urodziny obdarowano ją tortem, tłumacząc, że w Poznaniu (miało to miejsce w tym właśnie mieście) obchodzi się 21 stycznia Dzień Babci. Dzień Dziadka zaczęto celebrować jednak nieco później, od lat 80.
Kiedy przypada Dzień Babci i Dziadka w innych krajach? W USA Narodowy Dzień Dziadków (ang. National Grandparents Day) to święto państwowe, zatwierdzone przez Kongres i prezydenta w 1978 roku. W Stanach symbolem tego święta jest niezapominajka. Z kolei Japonii dzień ten obchodzony jest 15 września, ale w innym wymiarze. Nosi nazwę Dnia Szacunku dla Wieku, kiedy to podkreśla się rolę wszystkich seniorów.
W Europie 21 stycznia Dzień Babci obchodzony jest w Bułgarii. Przykładowo w Niemczech jest świętem ruchomym wypadającym w drugą niedzielę października, w Hiszpanii obchodzony jest 26 lipca, a we Francji w pierwszą niedzielę marca.
Rola babci i dziadka w wychowaniu wnuków
Wraz ze zmianami w kulturze i na rynku pracy zmienił się także model rodziny – już nie jest to rodzina wielopokoleniowa, mieszkająca pod jednym dachem, w której seniorzy mają czas na opiekę nad wnukami. Bardzo często młodzi ludzie mieszkają sami, a rodziców (czyli dziadków) odwiedzają wraz ze swoimi dziećmi. Jeśli mieszkają w tym samym mieście robią to częściej, a kontakt wnuków z dziadkami jest lepszy, natomiast jeśli mieszkają dalej, relacja jest słabsza.
Zmienia się także proces starzenia, który dzięki dostępowi do medycyny, większej świadomości tego, jak funkcjonować, aby zachować zdrowie, pozwala seniorom na długie i aktywne życie. W obecnych czasach babcie i dziadkowie mogą być dla wielu przykładem aktywnego życia.
Rola babci i dziadka jest ważna dla dziecka – nie tylko w kontekście opiekuna, czy pomocy rodzicom. Relacje z dziadkami poszerzają doświadczenia społeczne dziecka, dają także poczucie zakorzenienia w rodzinie i jej przeszłości. Wspierają tym samym rozwój tożsamości indywidualnej.
Bardzo często model wychowania dzieci jest inny u dziadków, a inny u rodziców. Można się spotkać z opiniami, że dziadkowie „pozwalają na więcej”, w kontekście jedzenia słodyczy i oglądania bajek. Należy jednak pamiętać, że seniorzy nie zawsze mają siłę spędzać aktywnie czas z dzieckiem i czasem potrzebują wytchnienia. Ponadto dziadkom zdecydowanie trudniej jest odmówić radości wnukom – ich miłość do wnucząt jest bardzo silna, przy czym są zdecydowanie bardziej pobłażliwi, niż byli w stosunku do swoich dzieci. To rolą rodziców jest uczenie dzieci, że cukier jest niezdrowy, a dziadków można jedynie poprosić o jego maksymalne ograniczenie podczas zabaw z najmłodszymi.
Z badań psychologów wynika, że najlepszy stosunek z dziadkami mają dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Niestety rola dziadka maleje wraz z dorastaniem dziecka. Warto zatem wykorzystać czas, w jakim te relacje są najlepsze.
Współczesna babcia to… kobieta pracująca
Współczesne babcie to najczęściej kobiety pracujące zawodowo i w sile wieku. Tak samo sytuacja wygląda u dziadków. Nie zmniejsza to jednak ich roli w rodzinie – nadal można liczyć na ich pomoc i bezinteresowną miłość do wnucząt. Zmienia się jednak model „dziadkowania” – współcześni dziadkowie mają relacje bardziej koleżeńskie z wnukami, nowoczesne. Nie ograniczają także własnych aktywności, przez co mogą dawać przykład dziecku, zarazić je pasją.
Może jednak dojść i do takiej sytuacji, kiedy dziadkowie zbytnio narzucają swoje zdanie rodzicom, a nawet próbują ich zdominować. Krytykowanie czy pouczanie również rzuca cień na relacje z rodzicami, przez co może dojść do dezorganizacji młodej rodziny. Sprzeczne komunikaty od rodziców i dziadków są dla dziecka niezrozumiałe, mogą więc negatywnie wpłynąć na jego zachowanie. Dorośli powinni wtedy ustalić granice, właśnie dla dobra najmłodszych.
Babcia dyrektor, czyli typy babci
Relacja babcia-wnuk doczekała się wielu publikacji naukowych, które określają styl zachowania babci. I tak mamy:
- Babcię matkującą, która wykazuje przewagę zachowań macierzyńskich wobec wnucząt,
- Babcię obojętną,
- Babcię wyemancypowaną, czyli taką, która kocha wnuki, ale nie ma dla nich czasu z powodu atrakcyjniejszych aktywności,
- Babcię w pretensjach, która jest niechętna tej roli z powodu swojego wieku, czy też fazy życia. To babcia, która wstydzi się swojego wieku i tego, że jest już babcią,
- Babcię normalną, która cieszy się z przebywania z wnukami, poświęca im wiele czasu, ale nie wchodzi w kompetencje rodziców,
- Babcię entuzjastkę, która rozpieszcza wnuki i z oddaniem wypełnia rolę babci,
- Babcię dyspozycyjna – zawsze można na nią liczyć, pełni głównie funkcje pomocnicze względem dzieci i wnuków,
- Babcię męczennicę, która chętnie opiekuje się wnukami, ale robi z siebie męczennicę,
- Babcię dyktator – która chce decydować o wszystkim, nie znosi sprzeciwu i często staje się postrachem bliskich.
Czego dziadkowie uczą najmłodszych?
Relacji z dziadkami nie da się zastąpić – jest ona bardzo ważna dla dzieci, które uczą się od dziadków o dziejach własnej rodziny, szacunku do osób starszych, dostrzegania potrzeb innych ludzi, a także tolerancji. Kontakty z dziadkami mają wpływ na kształtowanie się postaw społecznych oraz poczucia obowiązku. Bardzo często dziadkowie dają dzieciom poczucie bezpieczeństwa i azylu, kiedy nie mogą tego zrobić rodzice (np. w trakcie rozwodu). Nie można bagatelizować kontaktów dziecka i dziadków, ale nie można też dopuścić do różnych patologii i przejmowania roli rodzica przez seniorów. Ważną zasadą w każdej rodzinie powinno być to, że różnica zdań musi być omawiana bez udziału dziecka. Maluch nie powinien widzieć kłócących się rodziców i dziadków, nie powinien także otrzymywać od nich sprzecznych komunikatów.
Jeśli rodzice mają wątpliwości, co do zachowania dziadków, powinni je omówić z nimi na osobności. Warto także pamiętać, że dziadkowie będą zawsze bardziej pobłażliwi w stosunku do wnuków, niż byli w stosunku do własnych dzieci. Nie oznacza to jednak, że będą nieostrożni czy mają złe intencje. Po prostu – inaczej traktują swoją rolę społeczną, o czym zawsze można porozmawiać. Może nie akurat w Dzień Babci czy Dziadka, w którym powinni cieszyć się z czasu spędzonego z wnukami i laurek.
Źródła
- I. Rybczyńska, Jak być (kochaną) babcią, Warszawa 1976.
