Hematokryt jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych wykonywanych rutynowo. HTC (oznaczenie hematokrytu) pozwala określić stosunek krwinek czerwonych do całej objętości krwi. Zazwyczaj wynik oznaczany jest w procentach. Obniżony i podwyższony hematokryt wymagają konsultacji lekarskiej i ustalenia przyczyny odchyleń od normy.
Hematokryt – czym jest
Hematokryt to wskaźnik określający stosunek objętościowy krwinek czerwonych (erytrocytów) do krwi pełnej. Erytrocyty są wytwarzane w szpiku kostnym, a ich głównym zadaniem jest transport tlenu z płuc do wszystkich tkanek. Wynik hematokrytu określa procentowy udział erytrocytów do objętości krwi.
Badanie hematokrytu polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej. Pacjentka powinna zgłosić się na pobranie na czczo, w godzinach porannych. Najlepiej być 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku.
Normy hematokrytu
Normy HTC są zależne od wieku, płci oraz metody badania. Wynik podawany jest w procentach. Przyjęte normy wyglądają następująco:
- kobiety: 37–47%,
- mężczyźni: 40–54%,
- niemowlęta i dzieci: 30–40%,
- noworodki: 44–62%,
- dziewczynki 13–18 lat: 36–46%,
- chłopcy 13–18 lat: 37–49%.
Normy hematokrytu w ciąży
Normy hematokrytu są nieco inne w ciąży – u kobiet spodziewających się dziecka obniżony hematokryt jest stanem fizjologicznym, najczęściej spadek erytrocytów we krwi waha się od 4 do 7 proc. poniżej normy.
Za prawidłowe wartości uznaje się:
- I trymestr ciąży: 31-41%,
- II trymestr ciąży: 30-39%,
- III trymestr ciąży: 28-40%.
Należy pamiętać, że w ciąży dochodzi do zwiększenia objętości osocza i krwinek czerwonych – w ten sposób organizm adaptuje się do nowych warunków. Objętość osocza zwiększa się bardziej niż objętość erytrocytów, przez co krew się rozrzedza. W ten sposób wynik hematokrytu maleje w porównaniu do tego sprzed ciąży.
Hematokryt w ciąży – czy niski wynik to powód do niepokoju?
Jeśli w ciąży obniżony jest poziom hematokrytu, ale pozostałe wartości przeprowadzonego badania krwi są prawidłowe, to nie ma potrzeby pilnej konsultacji lekarskiej. Natomiast w przypadku obniżenia hematokrytu oraz obniżenia pozostałych parametrów, zwłaszcza poziomu hemoglobiny, warto skonsultować się z lekarzem szybciej, gdyż może to oznaczać anemię. Anemia u ciężarnych pojawia się w wyniku zwiększenia zapotrzebowania na substancje odżywcze. Anemia często ustępuje po zmodyfikowaniu diety oraz wprowadzeniu suplementacji żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12.
Czasami obniżony wynik hematokrytu pojawia się na skutek utraty krwi – np. na skutek krwawień z nosa lub krwawienia z dróg rodnych. Z tego powodu badanie hematokrytu nie jest zalecane kobietom w czasie miesiączki.
Dieta przy anemii
W przypadku podejrzenia anemii warto zmodyfikować dietę i wprowadzić do niej produkty bogate w żelazo. Zaliczamy do nich mięso, ryby, jaja, a także nasiona roślin strączkowych, buraki, orzechy i nasiona.
Hematokryt i hemoglobinę w przypadku anemii można podnieść również dbając, by w każdym posiłku znalazły się produkty bogate w witaminę C, której obecność zwiększa wchłanianie żelaza.
Podwyższone wartości hematokrytu w ciąży
Bywa, że za podwyższenie wartości hematokrytu odpowiada odwodnienie, powstałe na skutek wymiotów w ciąży, zbyt małej podaży płynów lub biegunki.
Hematokryt ważny nie tylko w ciąży
Morfologia krwi powinna być wykonywana raz w roku, aby w porę wyłapać wszelkie nieprawidłowości. Badanie hematokrytu należy wykonać zawsze wtedy, kiedy u pacjenta pojawiają się dolegliwości wskazujące na niedokrwistość, nadkrwistość lub choroby serca i nerek. Objawy takie to m. in:
- bladość skóry i śluzówek,
- nadmierne wypadanie włosów,
- spadek odporności organizmu,
- szybka męczliwość,
- kołatanie serce,
- zmiany zabarwienia moczu,
- przewlekłe zmęczenie,
- problemy z krzepnięciem krwi,
- zbyt obfite miesiączki,
- krwawienia z nosa.
Podwyższony poziom hematokrytu może wynikać:
- ze wspomnianego wcześniej odwodnienia organizmu,
- nowotworu krwi (czerwienica prawdziwa),
- niedotlenienia organizmu,
- nowotworów nerek,
- palenia tytoniu,
- przebywania na dużych wysokościach.
Nadmierne zagęszczenie krwi jest stanem niebezpiecznym, w wyniku którego może dojść do zatoru płucnego lub rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Obniżony hematokryt może wskazywać na:
- niedokrwistość,
- stan przewodnienia organizmu,
- choroby nerek,
- krwawienia,
- choroby wątroby i szpiku kostnego.
Wyniki badań krwi zawsze interpretuje się w odniesieniu do wszystkich danych oraz objawów, które występują. Po wykonaniu badania krwi zalecana jest jego konsultacja z lekarzem, nawet jeśli wyniki są prawidłowe.
