Skala Apgar jest systemem oceny noworodka w pierwszych minutach jego życia. Ocenie podlega pięć głównych parametrów dziecka, takich jak oddychanie, akcja serca, napięcie mięśni, kolor skóry i odruchy. Za każdy z nich maluch może otrzymać 0, 1 lub 2 punkty.
Skala została zaprezentowana w 1952 roku na międzynarodowym spotkaniu anestezjologów przez prof. Virginię Apgar. Opisała ona skalę standaryzującą ocenę noworodków tuż po porodzie na podstawie własnych doświadczeń. Przyznane punkty pozwalają zakwalifikować dziecko jako zdrowe lub wymagające resuscytacji i leczenia.
Kiedy dokonuje się oceny noworodka?
Oceny dziecka dokonuje się dwa razy – w 1. i w 5. minucie życia. Pierwszy pomiar pomaga określić, czy noworodek wymaga szybkiej interwencji medycznej, natomiast pomiar w 5. minucie pomaga ocenić, czy działania ratownicze przynoszą skutek oraz, czy stan malucha nie uległ pogorszeniu.
W przypadku, gdy dziecko otrzymał 7 lub mniej punktów (czyli są w stanie średnim lub ciężkim) oceniane są kolejno w 3. 5. i 10. minucie życia.
Skala Apgar – jakie parametry są brane pod uwagę?
Pod uwagę brane są następujące parametry:
- akcja serca – mierzona przez minimum 30 sekund przy użyciu specjalnego sprzętu – fotoendoskopu. Punkty przyznaje się następująco: powyżej 100/min – 2 pkt, poniżej 100 uderzeń na minutę – 1 pkt, brak czynności – 0 pkt;
- oddychanie – oceniane na podstawie ruchów klatki piersiowej dziecka (aktywne ruchy – 2 pkt, zwolnione lub nieregularne – 0 pkt);
- napięcie mięśni – określane na podstawie ułożenia rączek i nóżek, a także wykonywania nimi swobodnych ruchów. Punkty przyznaje się następująco: wiotkie – 0 pkt, obecne – 1 pkt, aktywne ruchy – 2 pkt;
- odruchy – oceniane poprzez drażnienie podeszew stóp lub wprowadzanie cewnika do noska. Punkty przyznaje się za reakcje, jeśli jej nie ma – 0 pkt, jeśli jest słaba 1 pkt, jeśli jest adekwatna – 2 pkt;
- zabarwienie skóry (blada – 0 pkt, sinica obwodowa – 1 pkt, różowa – 2 pkt).
Poza oceną noworodka w skali Apgar dziecko jest na sali porodowej ważone i mierzone: dokonuje się pomiaru długości ciemieniowo-siedzeniowej, obwodów: głowy, klatki piersiowej i brzucha. Wszystkie wyniki są odnotowywane w dokumentacji medycznej.
Jaki jest stan dziecka na podstawie skali Apgar?
Za noworodki w stanie dobrym uznaje się takie, który otrzymały od 8 do 10 punktów w skali Apgar. Stan średni to punktacja na poziomie 4 do 7 punktów. Stan ciężki odnotowywany jest poniżej 4 punktów, czyli od 0 do 3.
W pierwszej minucie życia zaledwie 15 proc. dzieci urodzonych o czasie otrzymuje 10 punktów w skali Apgar. Należy tu pamiętać, że przyznawane punkty są odzwierciedleniem stanu noworodka tuż po porodzie. Stosuje się ją głównie po to, by określić, czy dziecko wymaga pilnej interwencji medycznej, czy można przystąpić do standardowych procedur medycznych i umożliwić natychmiastowy kontakt skóra do skóry (kangurowanie). Skala Apgar nie uwzględnia wszystkich parametrów życiowych, a niski wynik nie zawsze jest powodem do niepokoju – szczególnie jeśli ocena w kolejnych minutach wzrasta.
Możliwe przyczyny niskiej punktacji w skali Apgar:
- przebieg ciąży,
- podawane przed porodem i w jego trakcie leki (np. znieczulenie),
- sinica obwodowa – tu dziecko traci jeden punkt za kolor skóry,
- niedotlenienie okołoporodowe,
- korzystanie przez kobietę z używek,
- poród przedwczesny,
- zakażenie wewnątrzmaciczne,
- zaciśnięcie pępowiny dookoła szyi dziecka,
- przedwczesne odklejenie się lub niewydolność łożyska,
- wady wrodzone dziecka.
Przy niskiej punktacji w skali Apgar w szpitalu wykonywane są dodatkowe badania, mające na celu ocenić rozwój dziecka oraz występowanie ewentualnych problemów zdrowotnych. Do badań zalicza się:
- gazometrię wykonywaną z krwi pępowinowej,
- badania krwi: AlaT, AspAT, kreatynina, morfologia z rozmazem, poziom glukozy, mleczanów i innych enzymów,
- USG przezciemiączkowe z dopplerem,
- echo serca.
Możliwe, że lekarz zaleci inne badania, adekwatne do stanu dziecka.
Gdzie szukać szpitala, który zaopiekuje się noworodkiem chorym lub wcześniakiem?
Stosunkowo niewiele placówek posiada oddział neonatologiczny na III poziome referencyjności. Oznacza to, że oddział jest specjalnie przygotowany do opieki nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie oraz nad ciężkimi medycznie przypadkami. W szpitalu Ujastek znajduje się Oddział Neonatologiczny na III poziomie referencyjności, co oznacza, że zespół tego oddziału ma najwyższe umiejętności i kompetencje do prowadzenia najmniejszych wcześniaków i najtrudniejszych przypadków. Na oddziale przebywają noworodki przedwcześnie urodzone ze skrajnie niską masą urodzeniową (od kilkuset gram) oraz noworodki chore urodzone o czasie.
Oddział Neonatologiczny w szpitalu Ujastek dysponuje 2 pododdziałami
- Fizjologii Noworodka,
- Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka.
Prowadzi także jedyny w Małopolsce Bank Mleka Kobiecego.
Jakie testy przechodzi każde niemowlę w szpitalu?
Bez względu na uzyskany wynik w ocenie Apgar u każdego dziecka są wykonywane:
- test pulsoksymetryczny,
- przesiewowe badanie słuchu – pomiar otoemisji akustycznej.
