Czy kobieta ma prawo odmówić? Wskazania do nacięcia krocza.
Nacięcie krocza budzi wiele wątpliwości – zarówno wśród przyszłych mam, jak i w środowisku lekarskim. Zabieg nacięcia krocza jest zabiegiem planowanym, na który powinna wyrazić zgodę rodząca. Warto wiedzieć, jakie powikłania niesie za sobą zarówno samo nacięcie krocza, jak i pozostawienie go bez ingerencji.
Dlaczego nacięcie krocza wzbudza kontrowersje?
Nacinanie krocza podczas porodu jest zabiegiem znanym od stuleci. Pierwsze wzmianki w literaturze datuje się na XVII wiek, ale dopiero na początku XX wieku pojawiły się wątpliwości co do tej praktyki. Dlaczego? Otóż ginekolog Joseph De Lee, zwolennik wprowadzania standardów higienicznych oraz budowy osobnych placówek położniczych, zaproponował, aby złotym standardem przy prowadzeniu porodu było zastosowanie nacięcia krocza i kleszczy, bez względu na to, czy rzeczywiście są ku temu wskazania. Takie inwazyjne podejście do kwestii porodów przyczyniło się do popularyzacji nacinania krocza na całym świecie i tym samym zwolennicy tej teorii nie widzieli niczego złego w nacinaniu. Nawet bez konkretnych medycznych wskazań – uznano to za procedurę rutynową.
Obecnie przyjmuje się, że nacięcie krocza wykonywane jest tylko wtedy, kiedy sytuacja tego wymaga. Zabieg ten nie powinien być rutynowym, ale też pacjentka nie powinna się przed nim wzbraniać, jeśli nacięcie zaleca położnik. Co więcej nacinanie krocza ma miejsce zawsze w przypadku porodu kleszczowego lub z zastosowaniem wyciągacza próżniowego.
Stanowisko o nacinaniu krocza w przypadku konkretnych wskazań rekomenduje także Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz American College of Obstetricians and Gynecologists. Dzięki tym zaleceniom udało się obniżyć odsetek nacięć krocza do niezbędnego minimum.
Nacięcie krocza – wskazania do przeprowadzenia zabiegu
Nacięcie krocza, episiotomia powinno być stosowane tylko w konkretnych przypadkach. Zalicza się do nich:
- brak postępu drugiego okresu porodu,
- wyczerpanie matki,
- poród dużego płodu,
- ryzyko pęknięcia krocza,
- ułożenie odgięciowe główki płodu,
- zastosowanie kleszczu lub wyciągacza próżniowego.
O wskazaniach do nacięcia krocza położna powinna porozmawiać z rodzącą zanim poród wejdzie w drugą fazę. Zgodnie z polskim prawem (Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta) nakłada na personel medyczny obowiązek poinformowania rodzącej o proponowanym zabiegu. Kobieta na poród powinna zabrać ze sobą plan porodu, czyli dokument zawierający jej wizję porodu oraz stosunek do różnych kwestii, w tym nacięcia krocza. Warto, aby przed rozpoczęciem się porodu omówiła plan z położną lub lekarzem, którzy mają obowiązek poinformować ją o wszelkich możliwych zaleceniach i możliwościach – np. zastosowaniu znieczulenia, kleszczy czy nacięciu krocza. Przebiegu porodu nie da się przewidzieć, dlatego kobieta powinna mieć świadomość, jak wiele może się wydarzyć na przestrzeni krótkiego czasu.
Korzyści z nacięcia krocza:
- zmniejszenie oporu tkanek, co zmniejsza możliwość urazu płodu,
- stwarza możliwość łatwego szycia krocza w porównaniu z pęknięciem,
- zapobiega pęknięciu zwieracza odbytu, nietrzymaniu kału oraz przetokom,
- chroni przed pęknięciem tkanek wewnętrznych i uszkodzeniem mięśni przepony moczowo-płciowej,
- skraca czas trwania drugiego okresu porodu i tym samym zmniejsza ryzyko niedotlenienia płodu.
Jak wygląda zabieg nacięcia krocza?
Najczęściej stosowane są dwie techniki – technika nacięcia środkowego oraz w linii środkowo-bocznej. Nacięcia dokonuje się przy napięciu tkanek pod naciskiem ukazującej się główki dziecka, w fazie skurczu, wtedy jest ono najmniej bolesne. Nacięcia krocza nie dokonuje się skalpelem, ale specjalnymi nożycami.
Powikłania nacięcia krocza
Powikłania po nacinaniu krocza dzieli się na wczesne oraz późne. Do wczesnych powikłań należą: zakażenie, uszkodzenie ścian pochwy, zwieracza i odbytu, pojawienie się krwiaka, nadmierne krwawienie i ból. Późne powikłania obejmują ból podczas stosunku, endometriozę w bliźnie po szyciu, przetoki odbytniczo-pochwowe oraz wysiłkowe nietrzymanie moczu.
W związku z ryzykiem wystąpienia powikłań zabieg nacięcia krocza nie powinien być przeprowadzany rutynowo, a jedynie wtedy, kiedy są ku temu wskazania.
Należy mieć także na uwadze, że nacięte krocze goi się dłużej, kobieta powinna zwracać także większą uwagę na higienę miejsc intymnych w okresie połogu, a także unikać dźwigania ciężkich rzeczy do czasu wygojenia się rany. Na ogół podczas szycia stosowane są szwy rozpuszczalne, nie ma więc potrzeby zgłaszania się do ginekologa na ich zdjęcie.
Istnieje jeszcze jedno powikłanie nacięcia krocza, które zdarza się jednak bardzo rzadko – mowa tu o zbyt ciasnym zszyciu pochwy, które w późniejszym czasie powoduje ból przy każdym stosunku seksualnym i często uszkodzenia ścian pochwy w trakcie seksu. Jeśli kobieta została zaszyta zbyt ciasno, to należy przeprowadzić zabieg korygujący. Położnicy zszywający krocze zawsze mają na uwadze dobro pacjentki i starają się zszyć krocze z zachowaniem budowy tkanek. Jednak ciężko im przewidzieć, jak tkanki będą się obkurczały (a będą jeszcze kilka tygodni po porodzie), dlatego zdarza się, że kobiety odczuwają później ból podczas stosunku. Nie jest to naturalny objaw i należy poinformować o nim swojego ginekologa, który podejmie działania.
Czy nacięcia krocza można uniknąć?
Można zadbać o to, aby mięśnie były odpowiednio przygotowane do porodu, a w tym celu wykonuje się ćwiczenia mięśni Kegla. Niestety nie daje to gwarancji, że nie będzie konieczności nacięcia krocza podczas porodu. Z innych technik zapobiegających pęknięciu krocza zaleca się:
- masaż krocza od II trymestru ciąży,
- poród w wodzie,
- pozycję wertykalną podczas porodu.
Źródło:
- K. W. Czajkowski, R. Dębski, U. Markowska i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologii i Położnictwo dotyczące zapobiegania śródporodowym urazom kanału rodnego oraz struktur dna miednicy.
- Graham I. D., G. Carroli, Ch. Davies, J. M. Medves, Episiotomy rates around the world: An update, „Birth” 2005, nr 32, s. 219-223.
- POŁOŻNICTWO pod red. G. Bręborowicz, K. Czajkowski, Tom 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020, s. 468-498.
