Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, która objawia się zaczerwienieniem, łuszczeniem i świądem skóry. W wielu przypadkach pojawia się u dzieci między 3. a 6. miesiącem życia. Niestety AZS jest chorobą nieuleczalną, ale dzięki odpowiedniej pielęgnacji można wprowadzić ją w stan remisji. Jak rozpoznać AZS u niemowlaka? Kiedy udać się do lekarza i jakich preparatów do pielęgnacji unikać, a jakie stosować?
Atopowe zapalenie skóry, inaczej nazywane egzemą lub wypryskiem atopowym, dotyczy od 12 do 25 proc. populacji Europejczyków. Bardzo często problem rozpoczyna się już w pierwszym półroczu życia maluszka. Choroby nie można wyleczyć, ale dzięki odpowiedniej pielęgnacji można wprowadzić ją w stan remisji. Z głównych objawów AZS wymienia się suchość i świąd skóry, a więc choroba pogarsza komfort funkcjonowania pacjenta. Dlatego widząc u maluszka problemy skórne, rodzice powinni jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza. Warto także wiedzieć, że występowanie atopowego zapalenia skóry zwiększa ryzyko rozwoju astmy alergicznej i alergicznego nieżytu nosa.
Objawy atopowego zapalenia skóry u niemowlaka
Prawdopodobieństwo zachorowania maluszka na AZS jest większe, jeśli rodzice zmagają się z tym problemem lub cierpią na alergie. Tak naprawdę atopowe zapalenie skóry może objawić się już w pierwszym półroczu życia dziecka (u około 45 proc. chorych tak się dzieje), a w większości przypadków pojawia się przed ukończeniem 1. roku życia. Zmiany skórne pojawiają się najczęściej na policzkach oraz w zgięciu kolan i łokci, ale lokalizacja zmian zależy od wieku:
- u niemowląt i dzieci do 2 lat AZS ma częściej postać pęcherzyków, grudek i strupów na głowie, policzkach i czole,
- u dzieci powyżej 2. roku życia pojawia się na wnętrzach nadgarstków, łokci i kolan,
- u dorosłych wyprysk może pojawiać się na twarzy, karku, dłoniach i stopach.
Nie jest to jednak regułą i zmiany mogą pojawiać się także na innych obszarach ciała.
Głównym objawem AZS jest świąd skóry oraz widoczne zmiany – wysypka, suchość skóry, świąd, łuszczenie się. Skóra jest zaczerwieniona, pojawiają się na niej czerwone plamy. Nasilenie objawów będzie różne u każdego dziecka – u jednych choroba będzie mieć łagodniejszy przebieg, a zmiany skórne nie będą bardzo dokuczliwe i widoczne. Poważniejsze objawy AZS to pojawiające się na skórze strupy, nadżerki, pęcherze oraz rumień. Często także dzieci cierpiące na atopowe zapalenie skóry mają cienkie i łamliwe włosy.
Ważną informacją dla rodziców powinno być nadmierne pocieranie skóry przez dziecko, rozdrapywanie jej, co z kolei wpływa na pogorszenie jej stanu, pojawianie się ran i nadżerek. Maluszek może mieć także kłopoty ze snem, być rozdrażniony. Skórę dziecka w tej sytuacji powinien obejrzeć lekarz – nie zawsze będzie to AZS, ale nawet nadmiernie sucha skóra wymaga odpowiedniej pielęgnacji, którą z pewnością zleci lekarz.
Objawy AZS mogą zaostrzać:
- wełniane ubrania,
- ubrania z tkanin syntetycznych,
- infekcje i zakażenia organizmu,
- zmiany temperatury i wilgotności powietrza,
- mycie skóry niewłaściwym preparatem (np. zwykłym mydłem),
- długie i gorące kąpiele,
- niektóre preparaty do prania ubrań,
- stres,
- dieta (bardzo często produkty pszeniczne, soja, mięso ryb, orzechy, kakao i mleko mogą wpływać na zaostrzenie AZS).
Leczenie atopowego zapalenia skóry
AZS jest chorobą przewlekłą, której nie można wyleczyć, ale dzięki odpowiedniej pielęgnacji można ją wprowadzić w stan remisji. Lekarzem pierwszego kontaktu powinien być pediatra, który oceni skórę i być może sam rozpozna objawy AZS. Pediatra powinien skierować małego pacjenta do dermatologa i alergologa, gdyż obecność atopowego zapalenia skóry zwiększa ryzyko rozwoju alergii.
Atopowe zapalenie skóry leczy się w zależności od stopnia nasilenia objawów. W przypadku ostrego stanu zapalnego skóry niezbędne może być stosowanie miejscowo glikokortykosteroidów, które zmniejszają stan zapalny skóry. Lekarz może zalecić także leki przeciwhistaminowe (ograniczają świąd) oraz odpowiednie preparaty do pielęgnacji.
Skóra atopowa będzie wymagała bowiem odpowiedniej pielęgnacji oraz ograniczenia kontaktu z substancjami drażniącymi (np. będzie konieczność zmiany proszku do prania na łagodniejszy, hipoalergiczny), stosowania kosmetyków przeznaczonych do skóry atopowej, częste nawilżanie. Niestety AZS jest chorobą nawrotową, dlatego dziecko powinno pozostawać pod opieką dermatologa. Atopowe zapalenie skóry może zaostrzać się w okresie grzewczym, kiedy dziecko przebywa zbyt dużo czasu w suchym i ciepłym pomieszczeniu. Ważne także, aby dziecko z nadmiernie suchą skórą było odpowiednio kąpane – długie kąpiele w ciepłej wodzie wysuszają skórę i powodują usuwanie z niej bariery ochronnej, czego przy AZS powinno się unikać. Woda powinna być ciepła lub letnia, nigdy gorąca, a prysznic szybki (maksymalnie 10 minut kąpieli) z zastosowaniem preparatów przeznaczonych do skóry suchej, atopowej.
Rodzic dziecka cierpiącego na AZS musi także pilnować odpowiedniego ubioru maluszka – ubrania powinny być bawełniane, pozwalające skórze oddychać.
Skąd się bierze AZS?
Nie ma jednej teorii dotyczącej rozwoju atopowego zapalenia skóry – jednym z powodów mogą być zaburzenia immunologiczne (nadmierna ilość przeciwciał IgE skierowanych przeciwko alergenom), innym powodem są czynniki środowiskowe, takie jak warunki klimatyczne, alergie pokarmowe, stopień zanieczyszczenia powietrza (smog, roztocza kurzu domowego, pyłki i inne).
Pielęgnacja skóry z AZS
Pielęgnacja skóry u dziecka z atopowym zapaleniem skóry jest wymagająca. Przede wszystkim trzeba wybierać preparaty przeznaczone do atopowej skóry u niemowląt i dzieci. Nie powinny one zawierać w swoim składzie SLS, drażniących substancji chemicznych, środków perfumowanych. Najlepiej wybierać kosmetyki apteczne, z przetestowaną skutecznością – rodzice nie powinni myć dziecka zwykłymi środkami higienicznymi, gdyż może to zaostrzać objawy AZS. Kąpiele powinny być krótkie, do 10 minut, a w przypadku starszych dzieci – prysznic. Woda nie może być gorąca, najlepiej żeby była ciepła lub letnia. Po kąpieli skórę dziecka trzeba nawilżyć odpowiednim preparatem.
Należy także pilnować, aby maluch nie rozdrapywał zmian skórnych, w przeciwnym razie może dojść do ich nadkażenia.
