Kichanie czy czkawka u noworodka nie są od razu powodem do paniki – są to odruchy fizjologiczne, wynikające z niedojrzałości układu oddechowego oraz pokarmowego. Kiedy kichanie jest normalnym odruchem, a kiedy powinno niepokoić? Jak uporać się z męczącą dziecko czkawką?
Kichanie u niemowlaka
To, że niemowlę kicha jest normalne – w ten sposób maluszek przystosowuje się do otaczającego go świata. Kichanie to proces fizjologiczny i ma na celu usunąć zanieczyszczenia, kurz i pył, innymi słowy oczyścić błonę śluzową noska. Dla niemowlaka oddychanie to „nowość”, dlatego potrzebuje czasu, żeby się przystosować. W miarę upływu czasu niemowlę będzie coraz lepiej przystosowane, a wtedy ilość kichnięć zmniejszy się.
Bardzo często częstotliwość kichania zwiększa karmienie piersią lub butelką. W trakcie karmienia pokarm matki dostaje się do nosa z powodu niedojrzałości struktur anatomicznych, w związku z czym dziecko kicha, aby oczyścić nos.
Alergia a kichanie
Kichanie salwami, po kilka- kilkanaście razy pod rząd może wskazywać na alergię. Niemowlę może mieć reakcję alergiczną zarówno na kurz, roztocza lub pleśnie (alergeny powietrzne) lub na białko mleka krowiego, które występuje w mleku modyfikowanym. Reakcję alergiczną można rozpoznać także po wysypce na ciele lub po łzawiących i zaczerwienionych oczkach. Jeśli rodzicom uda się zidentyfikować i usunąć alergen, wtedy kichanie zmniejsza się. W przypadku podejrzenia alergii warto jednak skonsultować się z pediatrą, który może wystawić skierowanie do alergologa.
Nagłe pojawienie się kichania, w połączeniu z dusznością lub obrzękiem okolicy ust, a także świsty oddechowe wymagają pilnej konsultacji lekarskiej – mogą one świadczyć o wstrząsie anafilaktycznym w wyniku silnej reakcji alergicznej.
Jak rozpoznać infekcję? Kichanie a katar
Samo kichanie nie jest groźne i nie wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. Jednak pojawienie się kataru powinno skłonić rodziców do wizyty u pediatry. Katar od kichania można odróżnić po wypływie wydzieliny z nosa – może ona być wodnista lub gęsta i zielona albo żółta (co wskazuje na infekcję bakteryjną). Ważne, aby nos dziecka oczyszczać. Małe dzieci oddychają głównie nosem, dlatego katar powoduje u nich zmęczenie, sapkę, chrapanie, chrząkanie, a także trudności z zaczerpnięciem oddechu i znacznie utrudnia karmienie. Niemowlę nie może oddychać w trakcie jedzenia, zmniejsza się jego apetyt, często przerywa karmienie, jest rozdrażnione. W przypadku infekcji może pojawić się także gorączka.
Małe dzieci trzeba w trakcie infekcji z występującym katarem nawadniać, a także płukać im nos solą fizjologiczną. Warto także układać je na brzuszku, aby wydzielina spływała na zewnątrz nosa. W przypadku niewłaściwej higieny nosa może pojawić się problem z uszami – ich ból, stan zapalny – to jedno z najczęstszych powikłań kataru u maluszków. W przebiegu kataru często pojawia się także kaszel, dlatego warto, aby malca osłuchał lekarz i ocenił, czy nie doszło do rozwoju zapalenia oskrzeli lub oskrzelików.
W przypadku kichania u maluszka nie ma potrzeby stosowania żadnych środków do nosa. Natomiast katar i występująca wydzielina są już wskazaniem do odciągania wydzieliny z nosa za pomocą aspiratora podłączanego do odkurzacza lub gruszki. Katar jest u maluszka dolegliwością, która może wpływać na spadek masy ciała lub problemy z przyrostem masy – właśnie ze względu na problemy, jakie powoduje podczas karmienia. Dlatego nawet, jeśli nie występuje gorączka lub kaszel, ale maluszek ma problemy z jedzeniem, warto zasięgnąć rady lekarza.
Czkawka u niemowlaka
Czkawka to dolegliwość występująca na ogół u niemowląt i wynika z niedojrzałości układu nerwowego. Powstaje na skutek ruchów przepony i mięśni międzyżebrowych, a towarzyszy temu charakterystyczny dźwięk. Na ogół czkawka trwa krótko i ustępuje samoistnie. Uważa się, że do przyczyn jej powstawania należą szybkie picie lub jedzenie, głośny śmiech (u starszych dzieci) oraz obniżenie temperatury ciała (np. po kąpieli).
Oznacza to, że przyczyną czkawki jest szybkie przepełnienie żołądka, co można zaobserwować, w przypadku gdy niemowlę bardzo łapczywie ssie. Na ogół wraz z upływem czasu częstotliwość czkawki, podobnie jak kichania, zmniejsza się.
Kiedy czkawka powinna zaniepokoić?
Niestety czkawka może być przyczyną problemów ze snem i zaburzać prawidłowe przybieranie na wadze. Może także nie mijać szybko, wyróżnia się bowiem:
- Czkawkę przedłużającą się (trwającą dłużej niż 48 godzin);
- Czkawkę przewlekłą (trwającą powyżej 2 miesięcy).
W przypadku nieustępującej czkawki oraz gdy zaburza ona prawidłowe przybieranie na masie dziecka, należy skontaktować się z lekarzem.
Sposoby na czkawkę
Czkawka przemijająca i krótkotrwała nie wymaga konsultacji z lekarzem, a jedynie kilku udogodnień dla dziecka. Przede wszystkim jeśli występuje tuż po karmieniu, to oznacza, że ma związek z łapczywym jedzeniem. W tej sytuacji można wybrać inną pozycję karmienia, która sprawi, że niemowlę będzie jeść wolniej (np. ułożyć dziecko brzuchem do brzucha i położyć się na plecach, przez co będzie jadło wolniej, a samo jedzenie będzie wymagało więcej pracy i wysiłku od dziecka, gdyż grawitacja będzie działała na niekorzyść wypływającego pokarmu) oraz nie zwlekać z karmieniem do momentu, aż maluch będzie głodny. Głód sprzyja łapczywości jedzenia, a przez to częściej występuje czkawka.
Co jeszcze warto wiedzieć o czkawce?
- Jest uważana za odruch fizjologiczny;
- Częściej występuje u wcześniaków niż u dzieci urodzonych o czasie;
- Uważa się ją za zjawisko fizjologiczne do ukończenia 28. Dnia życia przez dziecko – w tym czasie wynika ona z niedojrzałości układu nerwowego i może występować bez związku z karmieniem czy obniżeniem temperatury ciała;
- Może wynikać z „zapowietrzenia się” dziecka – oznacza to, że maluch połyka powietrze w trakcie jedzenia lub picia. W tej sytuacji pomocne mogą być: zmiana pozycji karmienia lub zmiana smoczka w butelce;
- Zapobiegać czkawce pomaga pionizowanie dziecka po jedzeniu, żeby mogło mu się odbić.
