Czym jest fizjoterapia uroginekologiczna?
Fizjoterapia uroginekologiczna to specjalizacja fizjoterapii, która skupia się na rozpoznawaniu I leczeniu zaburzeń miednicy mniejszej poprzez dopasowane ćwiczenia, terapię manualną oraz edukację pacjentów w zakresie zdrowia dna miednicy
Z jakimi problemami możesz zgłosić się do fizjoterapeutki uroginekologicznej w Centrum Medycznym Ujastek
- Nietrzymanie moczu, częste oddawanie moczu
- Problemy z nietrzymaniem stolca, gazów
- Obniżenie narządów miednicy mniejszej
- Bóle miednicy mniejszej
- Bóle podczas stosunku (dyspaureunia, vulvodynia, vestibulodynia, pochwica)
- Bóle w endometriozie, bolesne owulacje, bolesne miesiączki
- Terapia blizny po cesarskim cięciu i nacięciu krocza
- Rozstęp mięśnia prostego brzucha
- Rehabilitacja przed i pooperacyjna po zabiegach ginekologicznych
Jak wygląda wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego
Podczas wizyty specjalistka zbiera szczegółowy wywiad, analizując stan zdrowia pacjentki identyfikuje ewentualne dolegliwości. Następnie przystępuje do oceny postawy ciała, toru oddychania, mięśni brzucha oraz kręgosłupa. Na tej podstawie ustalany jest przebieg wizyty, jednak warto pamiętać, że może się znacznie różnić w zależności od problemu z którym zgłosiła się pacjentka. Konsultacja u fizjoterapeuty uroginekologicznego jest bezpieczna i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjentki. W wielu przypadkach wskazane jest przeprowadzenie przezpochwowej oceny mięśni dna miednicy.
Badanie to przeprowadzone jest w intymnej atmosferze. Pacjentka zostaje najpierw w szczegółowy sposób poinformowana o przebiegu badania mięśni dna miednicy oraz dostaje do podpisania zgodę na jego wykonanie. W przypadku jej braku i/ lub wystąpieniu przeciwwskazań (np. infekcja, początek miesiączki) terapeuta może przeprowadzić badanie pośrednie, które wykonywane jest w bieliźnie.
Przed badaniem pacjentka ma czas na przygotowanie i przebranie się w spódniczkę ginekologiczną oraz proszona jest o ułożenie się na leżance na plecach z ugiętymi nogami. FIzjoterapeutka w delikatny sposób przeprowadza manualną ocenę mięśni dna miednicy oraz prosi pacjentkę o wykonanie określonych poleceń mających na celu aktywację odpowiednich struktur.
Podczas badania przezpochwowego terapeutka uzyskuje informację na temat siły, jakości skurczu i techniki pracy mięśni dna miednicy. Sprawdza napięcie i umiejętność relaksacji mięśni dna miednicy oraz mobilność ewentualnych blizn występujących w obrębie krocza. Ocenie zostają poddane też ewentualne obniżenia narządów miednicy mniejszej, jednak warto pamiętać, że fizjoterapeuci nie diagnozują poziomu obniżeń- tym zajmuje się lekarz uroginekolog.
Na podstawie badania zostaje zaplanowany indywidualny plan postępowania, który obejmuje ćwiczenia dostosowane do zaburzeń mięśni dna miednicy, terapię manualną i/lub techniki relaksacji.
Najczęstsze dolegliwości pacjentek zgłaszających się do gabinetu fizjoterapeuty uroginekologicznego
Nietrzymanie moczu (NTM) to każda i niezależna od woli ucieczka moczu. NTM może mieć różne nasilenie – od kropelek do całkowitego opróżnienia pęcherza. Szacuje się, że w Polsce ten problem dotyczy nawet 6mln kobiet.
Czynniki ryzyka to m.in.: płeć, wiek, liczne ciąże I porody, operacje ginekologiczne, otyłość, zaburzenia hormonalne (menopauza), defekty tkanki łącznej, ciężka praca fizyczna, nieprawidłowa postawa ciała, niektóre przewlekłe choroby (neurologiczne, oddechowe), niedopasowana aktywność fizyczna , nieprawidłowe nawyki, osłabione, lub zbyt napięte dno miednicy
Jakie wyróżniamy rodzaje nietrzymania moczu u kobiet?
- wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNTM) – podczas wystąpienia zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego – kaszel, kichanie, podskoki, aktywność sportowa, zmiany pozycji
- pęcherz nadreaktywny (OAB) – nietrzymanie z parcia (objawy to częste chodzenie do toalety z oddawaniem małych objętości moczu, wielokrotne wybudzanie przez pęcherz w nocy, oddawanie moczu na zapas w obawie przed ucieczką moczu)
- mieszane nietrzymanie moczu- połączenie ww. postaci NTM
- inne niesklasykowane nietrzymanie moczu
Nietrzymanie moczu jest dolegliwością, którą można leczyć. Rozpoznanie indywidualnych czynników ryzyka I podjęcie odpowiednich działań może zmniejszyć nasilenie, a często wyeliminować problem NTM. W przypadku występowania tych dolegliwości zalecana jest konsultacja lekarska I fizjoterapeutyczna. W zależności od postawionej diagnozy wdrażane jest postępowanie operacyjne, lub zachowawcze, czyli fizjoterapia uroginekologiczna. Przed I po każdym zabiegu uroginekologicznym niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń w celu przygotowania organizmu do operacji I przedłużeniu jej efektu.
Obniżenie narządów rodnych
Obniżenie narządów rodnych miednicy mniejszej (prolaps), to stan, w którym narządy takie jak macica, pęcherz, odbytnica, jelita lub cewka moczowa opadają/ wpuklają się w światło pochwy. Obniżenie może dotyczyć pojedynczych narządów, lub kilku na raz. To zjawisko związane jest z osłabieniem, rozciągnięciem lub uszkodzeniem tkanek podtrzymujących narządy. Występowaniu obniżenia narządów mogą towarzyszyć objawy, lub ich całkowity brak.
Czynniki ryzyka ich wystąpienia: to m.in.: płeć, wiek, liczne ciąże I porody, operacje ginekologiczne, otyłość, zaburzenia hormonalne (menopauza), defekty tkanki łącznej, ciężka praca fizyczna, nieprawidłowa postawa ciała, niektóre przewlekłe choroby (neurologiczne, oddechowe), niedopasowana aktywność fizyczna , nieprawidłowe nawyki, osłabione, lub zbyt napięte dno miednicy
Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że ten problem dotyczy Ciebie?
- uczucie ciała obcego w pochwie
- widoczna kulka w pochwie
- uczucie ciążenia/ wypadania
- ból, lub ucisk w pochwie
- trudności z oddawaniem moczu/ stolca
- częste parcia na stolec/ pęcherz
- ból odcinka lędźwiowego/ krzyżowego
- zmniejszenie nawilżenia pochwy, podrażnienia tkanki
- objawy przypominające infekcje intymne
Stopień obniżenia ocenia ginekolog/uroginekolog I w zależności od nasilenia problemu zleca zabieg operacyjny, lub fizjoterapię uroginekologiczną. W przypadku występowania objawów możesz zgłosić się też bezpośrednio do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Warto pamiętać, że występowanie prolapsu narządów świadczy o dysfunkcji w obrębie miednicy mniejszej, dlatego również przed operacją niezbędna jest konsultacja z fizjoterapeutą uroginekologicznym. Na wizycie zostanie oceniony stan mięśni dna miednicy I na tej podstawie zaplanowany I wdrożony indywidualny trening przygotowujący tkanki do operacji w celu przedłużenia jej efektu.
Rozejście mięśnia prostego brzucha (DRA)
Do tej dysfunkcji (zwanej również rozstępem mięśnia prostego brzucha ) dochodzi w momencie wystąpienia m.in.: niewydolności mięśnia poprzecznego brzucha w połączeniu ze zwiotczeniem/ uszkodzeniem kresy białej łączącej brzuśce mięśnia prostego brzucha, co skutkuje ich oddaleniem od siebie. Może dotyczyć zarówno kobiet, jak I mężczyzn -mimo tego, że najczęściej jest kojarzone tylko z występowaniem w okresie okołoporodowym.
Czynniki ryzyka ich wystąpienia: to m.in.: płeć, wiek, liczne ciąże I porody, otyłość, defekty tkanki łącznej, ciężka praca fizyczna, nieprawidłowa postawa ciała, niektóre przewlekłe choroby (neurologiczne, oddechowe), niedopasowana aktywność fizyczna , nieprawidłowe nawyki, zbyt słabe, lub zbyt mocne mięśnie brzucha
Jakie objawy mogą świadczyć o tym, że to zaburzenie Cię dotyczy?
- uwypuklenie w linii środkowej brzucha (podczas uniesienia głowy, odchylenia ciała do tyłu, zmiany pozycji.)
- zagłębienie/ brak oporu tkanek między brzuścami mięśnia prostego brzucha
- zwiększony obwód brzucha
- trudności w kontroli mięśni brzucha
- problemy z postawą
- bóle odcinka lędźwiowego
- przepuklina pępkowa
- zaburzenia pracy jelit
Rozstęp mięśnia prostego w ciąży
Poszerzenie kresy białej w 3 trymestrze ciąży należy do fizjologii – pod warunkiem, że nie jest zbyt nasilone, a pacjentka nie odczuwa dolegliwości, lub dyskomfortu ze strony tkanek brzucha. Rozejście mięśnia prostego brzucha po porodzie powinno się naturalnie cofnąć w czasie trwania połogu. Zdarza się, że nie następuje to samoistnie I tkanki potrzebują odpowiedniej stymulacji do pracy. Pacjentka, która podejrzewa u siebie rozejście mięśnia prostego brzucha, ale również każda kobieta wracająca do aktywności po porodzie powinna pojawić się na konsultacji fizjoterapeutycznej w celu otrzymania instrukcji prawidłowej aktywacji mięśni brzucha.
Postępowanie w DRA
Rehabilitacja w przypadku wystąpienia DRA jest bardzo indywidualne i zależne od wielu czynników, takich jak: wielkość rozejścia, jakość kresy białej oraz tkanek brzucha. Istotne jest też ustalenie możliwości pacjentki oraz realnego celu terapii. W niektórych przypadkach może być wskazane przeprowadzenie operacji rozejścia mięśni prostych brzucha. Warto pamiętać, że przed przystąpieniem do niej, pacjentka powinna odbyć 6 miesięczną rehabilitację w celu przygotowania mięśni brzucha przed zabiegiem.
Blizna
Blizna to tkanka łączna, która powstaje w wyniku gojenia się rany. Jej struktura odróżnia się wyglądem od otaczającej skóry oraz charakteryzuje się nieco mniejszą wytrzymałością, niż zdrowa tkanka. Do gabinetu fizjoterapeuty najczęściej trafiają pacjentki, które nie są zadowolone z wyglądu blizny. Warto jednak pamiętać, że z medycznego punktu widzenia, to nie estetyka blizny, a zrosty są największym problemem. Zrosty, czyli nieprawidłowe połączenia międzytkankowe, które powstają w wyniku gojenia się przerwanych struktur.
Jakie objawy, mogą świadczyć o występowaniu zrostów?
- ból/ ciągnięcie w głębi tkanek
- ograniczenie ruchomości blizny
- nawis skórny nad blizną
- objawy nieprawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych
- problemy z zajściem w ciążę
- ból podczas współżycia
- zaparcia, problemy z wypróżnieniem
Żeby zmniejszyć ryzyko powstania zrostów, każda pacjentka po porodzie przez cięcie cesarskie powinna pojawić się na konsultacji u fizjoterapeuty uroginekologicznego ok. 3-4 tygodnie po zabiegu. Na wizycie zostanie oceniony stan blizny i na tej podstawie wprowadzone techniki manunalne mobilizujące tkanki do prawidłowego gojenia oraz działające przeciwzrostowo. Pacjentka dostaje też instruktaż do samodzielnej pracy w domu. Warto pamiętać, że nie ma górnej granicy czasu, po którym blizny nie poddaje się mobilizacji. Dlatego każda pacjentka, która posiada bliznę, w szczególności w obrębie jamy brzusznej powinna poddać ją rehabiltacji.
Terapia Uroginekologiczna w Ciąży i Po Porodzie
Należy zdecydowanie podkreślić korzyści wynikające z wizyt u specjalisty uroginekologicznego w trakcie ciąży, nawet przy braku występujących problemów . Specjalista może pomóc w przygotowaniu do porodu, ucząc prawidłowej techniki rozluźniania mięśni i oddechu. W przypadku występowania dolegliwości tj. bóle pleców, bóle miednicy mniejszej, ciążenie w pachwinach i w kroczu, dyskomfort w linii środkowej brzucha, nietrzymanie moczu czy występowaniu rozstępu mięśnia prostego brzucha fizjoterapeuta jest w stanie dobrać odpowiednie techniki działania minimalizujące, lub w pełni likwidujące problem. W czasie trwania ciąży (od II trymestru) zalecana jest wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego również bez widocznych wskazań, w celu wykluczenia występowania zaburzeń i oraz dostosowaniu ćwiczeń na okres ciąży. Po porodzie terapia wspomaga powrót do pełnej sprawności, poprzez zaplanowanie terapii dostosowanej do możliwości i stanu organizmu pacjentki oraz celu jaki chce osiągnąć. Takie rozwiązanie jest bezpieczne i pomocne dla kobiet zwłaszcza w przypadku nietrzymania moczu, rozejścia mięśnia prostego brzucha, czy pojawienia się blizn pooperacyjnych
Profilaktyka i edukacja
Warto podkreślić, że terapia uroginekologiczna odgrywa istotną rolę także w profilaktyce. Konsultacja przed pojawieniem się konkretnych problemów umożliwia edukację pacjentki, dostarczając informacji na temat technik zapobiegających przyszłym schorzeniom. Ćwiczenia wzmacniające, lub rozluźniające mięśnie dna miednicy, prawidłowa technika oddawania moczu, czy modyfikacje stylu życia stanowią skuteczne narzędzia minimalizujące ryzyko wystąpienia problemów w przyszłości.
